Brandon Sanderson, Z mgły zrodzony

Nieco mnie tutaj nie było. Ostatnio miałem nieco ciężko. W sumie to nadal mam, ale

uznałem, że bloga muszę wskrzesić - trzeba się jakoś bardziej konstruktywnie, nie licząc czytania, oderwać od chwilami paskudnej rzeczywistości. Ostatnio zresztą nieco podładowałem baterie, także, miejmy nadzieję, będzie lepiej.

Także wracam - mam kilka recenzji do wrzucenia po doszlifowaniu. Poza tym, parę tekstów o nieco innej, niż książkowa tematyce :P.

Miałem problem, którą notkę wrzucić najpierw. Po pewnym namyśle, postanowiłem, że może zacznę od streszczenia moich wrażeń po lekturze książki Brandona Sandersona, Z mgły zrodzony.

Tak tylko wyjaśnię, że jest to moje pierwsze poważniejsze zetknięcie z prozą tego pana. Co prawda, wcześniej czytałem kontynuację Koła Czasu Roberta Jordana, napisaną właśnie przez Sandersona, ale jednak, to nie to samo, co czytanie własnego utworu danego pisarza.

Kiedyś czytałem również Elantris, ale z pewnych względów nie dokończyłem. Także, również nie do końca się liczy :P.

Dlatego byłem bardzo ciekaw, czego się spodziewać po tym opasłym tomiszczu, na dodatek będącym zaledwie pierwszym tomem sześciotomowego cyklu (na razie, w planach rozwinięcie).

Po tym krótkim wstępie, tradycyjnie parę słów o świecie w którym rozgrywa się akcja powieści. Jeśli miałbym go opisać jednym słowem (ewentualnie dwoma), to powiedziałbym, że jest piekielnie przygnębiający.

Przymiotnik "piekielnie", nie został tu przeze mnie użyty przypadkowo. Ten świat wygląda jak dotknięty jakimś kataklizmem. Na całą, olbrzymią krainę, niemal nieustannie spada popiół, wyrzucany przez góry. Pada z różną intensywnością, lecz jest tak wszechobecny, że włazi dosłownie wszędzie, a ubrania muszą być ciągle prane, by mogły być w miarę czyste.

Pył unosi się rzecz jasna również w atmosferze, nawet, gdy nie opada na ziemię. Z tego względu, słońce świeci nadzwyczaj słabo, a rośliny nie są zielone tylko brązowo-żółte.
Nie muszę dodawać, że w ogóle hodowanie ich w takich warunkach jest jakimś koszmarem. Utrzymanie pól uprawnych w stanie, który pozwala uzyskać jakiekolwiek plony, graniczy z niemożliwością.
Już to wystarczy, by określić ten świat jako swego rodzaju "piekło".

Na domiar złego, w nocy po polach i ulicach, snuje się tajemnicza Mgła. Powszechnie uznawana za magiczną, dla zwyczajnych ludzi, faktycznie może być niebezpieczna.

Właśnie, tutaj wypada wspomnieć o systemie magicznym  stworzonym przez pana Sandersona. Otóż, w tym świecie, energia magiczna czerpana jest z metali. Mag musi zjeść dany metal, z którego wówczas czerpię energię pozwalającą mu władać pewnymi nadnaturalnymi mocami. Niektórych nawet połykać nie trzeba, można ich używać poza ciałem, ale są to specyficzne przypadki.

Tutaj może parę przykładów: miedź - pozwala się ukryć przed zmysłami innych magów, cyna - pozwala na manipulację psychiką danej osoby, żelazo - umożliwia przyciąganie do żelaznych obiektów, przez co na przykład, mag może skakać na olbrzymie odległości itd. Jak widać, jest tego trochę, bo stopy też działają inaczej, niż czyste metale. Nie podaje szczegółów, by nie psuć lektury.

Magowie dzielą się na dwie kategorie: jedni potrafią spalać tylko jeden metal, mają określone specjalności. Ci z drugiej kategorii są znacznie potężniejsi, ponieważ potrafią używać każdego metalu. Tych drugich zwie się tam Zrodzonymi z Mgły.

Jak widać, świat jest ponury i niesamowity. Nie pomaga w zmianie spojrzenia fakt, że właściwie znany nam obszar z tego uniwersum znajduje się w obrębie Ostatniego Imperium. Jest to totalitarne państwo, teokracja, rządzona przez Ostatniego Imperatora - władcę, który panuje nad nim już około tysiąca lat. Dawno temu podobno pokonał legendarnego potwora, ratując świat i stworzył swoją tyranię, przez co należy mu się kult wręcz boski.

Społeczeństwo dzieli się zasadniczo na trzy warstwy. Pierwsza to Zakon, który pilnuje, by każdy przestrzegał praw Imperium.

Następna, to szlachta. Pomiędzy nią, są pewne nierówności. Najpotężniejsi wywodzą się podobno od dawnych współtowarzyszy Ostatniego Imperatora, którzy dali mu władzę. Ona jest główną warstwą uprzywilejowaną, nie licząc jeszcze węższego grona duchowieństwa.

Ostatnią, najliczniejszą grupę, stanowią skaa. Są to de facto niewolnicy - ludzie ci należą do szlachty i oni rządzą ich życiem. Przy tym, analogie do chłopów są bardzo zgrubne - w porównaniu ze skaa, wyrobnicy pańszczyzny wcale nie mieli tak źle (zazwyczaj przynajmniej).

Najważniejszą zaś kwestią jest to, że magowie wywodzą się wyłącznie z grona szlachty. Jeżeli jakikolwiek skaa jest takowym, to jest to wskaźnik, że miał wśród przodków kogoś z grona arystokracji (której prawo zabrania mieszać się ze skaa).

Tyle na temat samego świata. Jeśli chodzi o fabułę, to bardzo odkrywcza nie jest. Ale po kolei.

Główną bohaterką jest Vin - młoda dziewczyna, mieszkająca w Luthadelu, stolicy Imperium. Należy ona do szajki złodziejskiej i wcale nie zajmuje tam najwyższej pozycji.

W pewnym momencie, przez działania swojego herszta, wpada w nieliche kłopoty. Z tych jednak, ratuje ją Kelsier - żywa legenda, Zrodzony z Mgły skaa. Przepraszam za spoiler, ale naprawdę jest to szybko ujawniona informacja, bodajże koło strony trzydziestej.

Kelsier wprowadza Vin z kolei do swojej szajki. Tam zastraszona dziewczyna, po raz pierwszy jest traktowana jak człowiek, poznaje, czym w zasadzie jest lojalność i zaufanie. Sama zresztą okazuje się (jakżeby inaczej), Zrodzoną z Mgły.

Kelsier nie jest jednak tylko zuchwałym banitą, Robin Hoodem, walczącym ze szlachtą. Nie, on planuje prawdziwą rewolucję i Vin będzie musiała zdecydować, jak bardzo będzie chciała się w jego szaleństwo zaangażować.

Jednocześnie obserwujemy życie arystokracji. W Luthadelu odbywają się liczne, wystawne bale. Nawiązywane są różne interesy między szlacheckimi Domami, a sieć intryg snuje się gęsto.

Jak można się spodziewać, historia Vin to w zasadzie klasyczna opowieść z rodzaju "od zera do bohatera". Nie będę tu, rzecz jasna, opisywać jej całej. Wspomnę jedynie, że pan Sanderson, snuje tę historię w na tyle ciekawy sposób, że nie ma się wrażenia wtórności. Może dlatego, że Kelsier nie jest tylko klasycznym mentorem, który nie wyróżnia się niczym, poza nauczaniem. Miałem momentami uczucie, jakby nawet bardziej się wybijał na tle pozostałych bohaterów, niż jego podopieczna. Nie ma nawet takiego nieznośnego uczucia pewności, że Vin w ogóle dożyje do końca (no dobra, jest, ale nieraz ogarniało mnie jednak zwątpienie).

Inni bohaterowie również nie są z papieru. Szczególnie przypadł mi do gustu młody lord Elend Venture.

Jeśli już o nim mowa, to warto nadmienić, że panu Sandersonowi udało się uniknąć przerysowanego podziału na dobrych i złych. Wskazuje, że i wśród ciemiężonych skaa, są indywidua, którym jakoś nie za bardzo chce się współczuć. A w gronie arystokracji, która bywa okrutna, znajdziemy też zwyczajnie przyzwoitych ludzi.

Dodatkowo nadmienię, że główna bohaterka, bardzo rzadko mnie irytowała. Naprawdę, Vin ma niemało zdrowego rozsądku. Popełnia czasem oczywiście głupie i denerwujące błędy, ale cóż, to rzecz ludzka. Nie robi tego, aż tak często i mimo wszystko stara się wyciągać z nich jakieś wnioski.

Poza tym, za każdym razem, gdy z nich wychodzi, jest to przekonująco uargumentowane. Nie unika cudem najgorszych tarapatów.

Przy tym, ta książka zwyczajnie ma klimat. Opisy ponurego Luthadelu, jego wystawnych przyjęć, czy płynącej ulicami mgły są naprawdę plastyczne i czytałem z wielką przyjemnością. Naprawdę doceniam dobre, nie nadmierne, ale też nie lakoniczne opisy stworzonego uniwersum.

Zakończenie jest specyficzne. Z jednej strony, jest skonstruowane tak, że możemy w zasadzie potraktować Z Mgły Zrodzonego jako niezależną powieść, nie część większej całości.

Jednocześnie, jest kilka kwestii, które prowokują pewne pytania i chętnie bym poznał na nie odpowiedź. Domyślam się, że znajdę ją w dalszych częściach. Sięgnę po nie z przyjemnością, chociaż nie spieszy mi się.

W mojej skali, bez większych wahań, dałbym jej 8/10.
Jest bardzo dobra, ale też z fotela przy czytaniu nie spadłem. Na pewno jednak sięgnę po inne powieści pana Sandersona. Poza kontynuacją tej książki, ostrzę sobie zęby na Archiwum Burzowego Światła i Elantris.