Marion Zimmer Bradley, Rozbitkowie na Darkoverze

I wydanie (1996)

Przygodę z Darkoverem czas zacząć... Wielki cyklon o planecie historii planety Darkover, jest chyba

najbardziej znanym dziełem Marion Zimmer Bradley, zaraz po Mgłach Avalonu. Ja nie ukrywam, że twórczość pani Bradley lubię i cenię, zatem pozwoliłem sobie na pewien kredyt zaufania i zebrałem wszystko, co o Darkoverze wydano w języku polskim, zanim zabrałem się za czytanie.

Po lekturze jednej z tych książek, jestem pod bardzo pozytywnym wrażeniem. Jeśli  kolejne tomy wypadną na podobnym poziomie, zapewne zacznę kupować resztę z nich w języku angielskim. W skrócie, zdecydowanie polecam, natomiast po szczegóły tradycyjnie zapraszam do reszty notki.

Jeszcze tylko kilka słów wyjaśnienia. Każdy, kto zobaczy ilość książek, które o Darkoverze napisano (zarówno tych autorstwa samej Bradley, jak i fanów Darkoveru, wydawanych zresztą za błogosławieństwem samej autorki), może być zniechęcony. Zdaję sobie sprawę, że wielu ludzi, zwyczajnie nie ma ochoty zabierać się za kolejny monstrualny cykl, na dodatek nawet w połowie niedostępny po polsku. Jednak, spokojnie, wszystko zostało tak pomyślane, że w zasadzie, można czytać każdą część osobno. Oczywiście, wszystko składa się w jedną całość, ale znajomość innych części nie jest potrzebna do czytania jakiejkolwiek z nich.

Ja postanowiłem zacząć od samego początku, jeśli chodzi o chronologię opowieści o Darkoverze. Wbrew zaleceniom samej autorki, która polecała raczej czytać całość w kolejności publikacji, by lepiej pojąć jak jej samej układały się w głowie dzieje tego świata, ale czytanie w porządku chronologicznym też moim zdaniem powinno przejść.

Fabuła jest stosunkowo prosta. Na planetę Coronis, będącą jedną z kilku, jak dotąd skolonizowanych przez Ziemian, wybiera się statek ze starannie wyselekcjonowaną grupą osiedleńców. Jednak, jak wiadomo, wypadki się zdarzają. Napęd do podróży międzygwiezdnych  nie jest całkowicie odporny wobec potęg, które władają kosmosem. Statek wpada w "burzę magnetyczną" i w efekcie, zostaje wyrzucony w zupełnie obcym układzie gwiezdnym (zapewne jakiegoś czerwonego olbrzyma) i ląduje na planecie, która na szczęście, nadaje się do zamieszkania. Ba, wręcz posiada rozwiniętą biosferę, dosyć podobną do ziemskiej (jednocześnie na tyle różną, że mamy wrażenie obcowania z czymś obcym).

Oczywiście, statek po tym przymusowym lądowaniu na nieznanej planecie, jest w dość kiepskim stanie. Zginęło też sporo ludzi, zarówno spośród przyszłych kolonistów, jak i załogi samego kosmolotu. Dzielny kapitan, Harry Leicester, ma nadzieję na naprawę statku i powrót w przestrzeń, ale wiadomo, że zajmie to nieco czasu.

Trzeba zatem, rozejrzeć się nieco po owej nieznanej planecie. Głównym bohaterem tej historii, jest Rafael MacAran, geolog, który z uwagi na swoje umiejętności, zwłaszcza obycie w górzystym terenie jeszcze z Ziemi, jest jedną z ważniejszych osób, które mają się podjąć bardzo wstępnych badań planety. Planety, pod pewnymi względami, jak już powiedziałem swojskiej.

Tym niemniej, tylko pod pewnymi. Klimat jest surowy, nawet latem, zdarzają się opady śniegu, biosfera bywa zabójcza, na dodatek ów nieznany świat, zdaje się obfitować w zjawiska, które ludzie najchętniej wrzuciliby między bajki. Nie powiem oczywiście dokładniej, o co chodzi, ale powiedziałbym, że chwilami mamy do czynienia z czymś w rodzaju fantasy.

Tyle jeśli chodzi o wstępny opis tego, z czym mamy do czynienia. Mi osobiście, najbardziej chyba przypadł do gustu sam świat, na którym nie z własnej woli znaleźli się ci ludzie. Planeta jest piękna, a zarazem groźna, Bradley świetnie poszło oddanie tych kontrastów. Wyniosłych gór, porośniętych kwiatami, jak i straszliwych burz, które przetaczają się przez niebo tego nieznanego świata. Chylę też czoła za pomysł Wiatru. Kto przeczyta, ten będzie wiedział, o co chodzi :P.

Świetnie oddane także są także ludzkie nastroje. Różne postawy wobec sytuacji, w której się znaleźli, wrażenia ludzi, którzy niejednokrotnie nie mieli do czynienia z prawdziwą dzikością, przy zetknięciu z czymś autentycznie nieznanym. Nawet główny wątek romansowy mi się spodobał, choć moim zdaniem momentami nie za bardzo wiarygodny. Ale można przymknąć oko.

Powieść, zdaje mi się przy tym w miarę realistyczna (jeśli oczywiście pominiemy aspekt istnienia planety z biosferą podobną do ziemskiej - tu fani hard sci-fi mogą się zżymać). Nie dostrzegam jakichś oczywistych głupot.

Na tle innych dzieł sci-fi, doceniam bardzo fakt, że autorka pomyślała o nadaniu pewnej różnorodności kulturowej swoim bohaterom. Jak można się domyślać, Rafael MacAran, jest po części celtyckiego pochodzenia. On sam jest Amerykaninem, jest też spora grupa ludzi, którzy pochodzą ze Szkocji i kultywują wciąż język gaelicki, z kolei jedna z ofecerów kosmolotu już nie pochodzi z Ziemi, ale wywodzi się z kręgu kultury iberyjskiej (na pewno jej językiem ojczystym jest hiszpański). Podkreślenie ważności tożsamości kulturowej, zwłaszcza w cięższych warunkach, bardzo mi się podoba.

II wydanie (2011)

Tutaj pewien przykład. Oburzyła mnie postawa księdza, jednego z kolonistów, wobec pewnych brzemiennych w skutki wydarzeń. Po zastanowieniu jednak, stwierdziłem, że to możliwe. Nie pochwalam, ale istotnie, ludzie w takiej sytuacji, mogliby się tak zachować. Podobnie nie zgadzam się z jedną z decyzji kapitana Leicestera, ale dobra uważam, że istotnie tak pomyśleć mógł.

Jeszcze tak słowo od siebie: nie zawsze podobają mi się wartości etyczne, jakie Bradley przemyca na stronach Rozbitków. Jednak, jest to książka na tyle dobra, że machnąłem ręką, co już jest jakąś opinią.

Bohaterowie, nie są może jakoś bardzo dogłębnie nakreśleni, ale uważam, że są interesujący, a niektórych da się nawet polubić. Najbardziej chyba przypadł mi do gustu wspomniany MacAran, autentycznie rozumiałem jego zachwyt i ciekawość podczas badania nowego, dzikiego świata.

Podsumowując, Rozbitkowie na Darkoverze to świetna książka i bardzo zachęcam do zapoznania się.

Ocena: 8/10.

M. Z. Bradley, Rozbitkowie na Darkoverze, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1996, ISBN: 83-7001-942-0, tłum. A. Jagiełowicz

PS. Zastanawiałem się, czy o tym w ogóle pisać, ale niech tam. Jeśli ktoś jest nieświadomy, to informuje że jakoś w 2014 okazało się, że Marion Zimmer Bradley, miała niemało za uszami. Mianowicie, przestępstwa o charakterze pedofilskim, w tym m.in. molestowanie własnej córki. Jakiś czas temu, miałem w związku z tym dyskusję na jednym z portali społecznościowych z kolegą, który zdawał się być oburzony, jak w ogóle można polecać czytanie dzieł tejże pani. Cóż, moim zdaniem można. Bradley pisała świetnie i nie widzę powodu, by jej nie czytać, mimo braku pochwały dla jej czynów, czy systemu wartości. Piszę o tym, wyłącznie na wypadek, gdyby ktoś miałby mi pisać o tych zbrodniach w komentarzach. Tak, jestem ich świadom, ale uważam, że jej książki same się bronią.